Profilaktyczna ochrona zdrowia

Troska o bezpieczeństwo i zdrowie pracowników jest prawnym obowiązkiem każdego pracodawcy, który ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy. Przepisy prawa nie przewidują w tym względzie żadnych ulg, stawiając na pierwszym miejscu ochronę pracownika przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.

Obowiązki dotyczące tej sfery zostały przede wszystkim skonkretyzowane w dziale dziesiątym kodeksu pracy i wydanych na jego podstawie przepisach wykonawczych. Dodatkowe powinności wynikają natomiast z przepisów statuujących szczególną ochronę niektórych grup pracowniczych.

Profilaktyczne badania lekarskie

Niezbędnym elementem profilaktycznej ochrony zdrowia jest także konieczność ustalenia, czy pracownik może wykonywać pracę na danym stanowisku i w określonych warunkach, oraz czy wykonywana przez niego praca nie wpłynie na pogorszenie stanu jego zdrowia.

Pracodawca w ramach profilaktycznej ochrony zdrowia, zgodnie z art. 229 § 3 i 6 K.p., powinien:

• umożliwić pracownikom wykonanie badań lekarskich w godzinach ich pracy,
• pokryć koszt tych badań, a także innych kosztów profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy,
• w razie konieczności przejazdu pracownika na badania do innej miejscowości pokryć koszty przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych,
• wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami.

Pracownik w czasie zatrudnienia przechodzi badania: wstępne, okresowe i kontrolne.

Badania wstępne

 Badaniom wstępnym podlegają:

•  osoby przyjmowane do pracy,
•  pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowisko pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.  

Badania okresowe

Dotyczą one w szczególności pracowników, którym kończy się ważność zaświadczenia lekarskiego, badania te mają za zadanie m.in. ocenić zmiany w stanie zdrowia pracownika (art. 229 § 2 K.p.). Badania tego rodzaju przeprowadzane są z różną częstotliwością (przeciętnie co 2-4 lata). Częstotliwość uzależniona jest od występowania czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia pracowników.

Badania okresowe, zgodnie z art. 229 § 5 K.p., powinny być zapewnione także pracownikom, którzy zatrudnieni byli w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów, po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami. Pracodawca będzie zobowiązany zapewnić badania okresowe tym pracownikom na ich wniosek także po rozwiązaniu stosunku pracy.

Okresowe badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy, w związku z przeprowadzonymi badaniami, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.  

Badania kontrolne

Badaniom kontrolnym podlegają pracownicy w przypadku niezdolności do pracy trwającej ponad 30 dni.

WAŻNE

Pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, przenosi do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.)

Literatura: B. Rączkowski – BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 2012.

W następnych aktualnościach: Środki ochrony indywidualnej.